مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هيات ‌وزيران در جلسه مورخ ۱۱/۳/۱۳۸۴ بنا به پيشنهاد شماره ۳۳/۳/۱/۳۸۱۰ مورخ ۳/۹/۱۳۸۳ وزارت كشور و به استناد ماده (۶) قانون احداث تونل مشترك تاسيسات شهري ـ مصوب ۱۳۷۲ـ ، آيين‌نامه اجرايي قانون يادشده را به شرح زير تصويب نمود:

آيين‌نامه اجرايي قانون احداث تونل مشترك تأسيسات شهري

ماده۱ـ در اين آيين‌نامه كلمات و عبارات زير در معاني مشروح مربوط به كار برده مي‌شود.
الف ـ شهـرجديد: شهـري كه به استناد ماده (۱) قانون ايجاد شهرهاي جديد ـ مصوب ۱۳۸۰ـ ايجاد مي‌گردد.
ب ـ توسعه شهرها: شامل سطوحي از شهر كه براساس طرحهاي توسعه شهري اعم از طرح جامع و هادي، در درون محدوده قانوني شهر قرار مي‌گيرد.
ج ـ تونل مشترك تأسيسات شهري: تونل دسترسي، تمركز و تجميع خطوط تأسيسات زيربنايي كه جايگزين شبكه‌هاي دفني يا هوايي، در اجراي تأسيسات زيربنايي شهري شده و برنامه‌ريزي، طراحي و اجرا مي‌گردد.
د ـ آماده‌سازي: عبارت است از عمليات موضوع بند «الف» ماده (۲۲) آيين‌نامه اجرايي قانون زمين‌شهري موضوع تصويب‌نامه شماره ۲۰۰۵۳/ت۱۷۹هـ مورخ ‌۲۹/۴/۱۳۷۱ هيئت‌وزيران.
هـ ـ تأسيسات شهري: موضوع اين آيين‌نامه آن قسمت از شبكه‌هاي شهري اسـت كه توسـط سـازمـانها و شركتـهاي متـولي خـدمات آب (شـرب و غـيرشرب و آتش‌نـشاني) فـاضـلاب (خانـگي و صنـعتي)، بـرق، فيـبرهاي نوري، تلفـن، كابـلهاي تلويزيوني و آنتن، سيستم اطلاع‌رساني شهري و كنترل ترافيك، آبهاي سطحي و خام و ساير خدماتي كه مستلزم حفاري در سطح شهر و يا نصب پايه‌ها و شبكه‌هاي روي سطح شهر مي‌باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اختصاصات فیزیکی آب
كل جامدات محلول  Total Dissolved Solids                  

كل جامدات محلول ( TDS )[1] موجود در آبهاي طبيعي، به علت وجود نمكهاي غيرآلي می باشد. در رودخانه ها و درياچه ها غلظت ;TDS با توجه به زمان سال، شرايط جغرافيايي محل،‌ آب و هوا و تخليه فاضلابها تغيير خواهد كرد. طبقه بندي آبها به صورت شيرين، لب شور، شور و آب دريا معمولاً بر اساس ميزان TDS صورت گرفته است. غلظت TDS در درياچه ها و رودخانه ها معمولاً كمتر از  mg/L 200  است.TDS   معيار سالم يا  ناسالم بودن آب نيست; بلكه به استاندارد ثانويه يا جنبه زيبايي شناختي آن مربوط مي شود.  EPA[2] حداكثر TDS در آب آشاميدني را mg/L 500 توصيه مي كند; بيشتر از اين مقدار، آب مزه شور خواهد داشت. حد بالاي توصيه شده TDS براي آب كشاورزي، mg/L 1500 است.] 5[
هدايت الكتريكي    Electrical Conductivity                

هدايت الكتريكي) EC ([3]يا هدايت ويژه آب، به TDS مربوط مي شود كه از شاخصهاي مهم در تعيين كيفيت آب مي باشد. هدايت الكتريكي در تعيين كيفيت آبهاي سطحي، آبهاي تصفيه شده در تصفيه خانه ها، مخازن آب و فاضلابها كاربرد دارد.

اين پارامتر معياري از توانايي آب براي هدايت جريان الكتريسيته است كه به صورت ميكرو زيمنس بر سانتيمترگزارش مي شود. چون جريان الكتريكي در يك محلول توسط يونهاي موجود در آن انتقال داده مي شود; با افزايش TDS هدايت الكتريكي نيز افزايش مي يابد. بسته به غلظت TDS، اين ارتباط تقريباً خطي بوده و براي شرايط گوناگون، بايد جداگانه تعيين شود.

اين رابطه طبق معادله زير بيان مي گردد
EC  *  TDS = K
كل جامدات محلول       mg/L = TDS
هدايت الكتريكي     mho/cmµ =EC
ثابت =K 
مقدار K   بسته به ميزان TDS و دماي آب بين 0.5  تا  0.9  متغير است. مقدار معمول K  براي بيشتر آبها 0.64 است.
کدورت و سختي

كدورت:کدورت آب اغلب به واسطه وجود مواد معلق و کلوئیدی در آن مانند: رس، مواد آلي و غير آلي بسيار ريزو ميكروارگانيزم ها ايجاد مي شود. كدورت نماد خواص نور شناختي آب است كه سبب جذب يا پراكنش نور مي شود. درجه کدری آب را اغلب بدین روش تعیین می کنند که در کف استوانه ای به قطر 25 میلیمتر، حروف استاندارد شده ای قرار می دهند; سپس در آن، آب مورد آزمایش را تا ارتفاعی می ریزند که دیگر خط نام برده خوانا نباشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعريف غشاء

غشاء لايه‌اي است نازك، كه مي‌تواند اجزاي يك سيال را به طور انتخابي از آن جدا كند. به عبارت ديگر غشاء وسيله‌اي است كه جداسازي مواد را عمدتاً بر اساس اندازه‌‌‌هاي مولكولي آنها ممكن ﻣﻲسازد. البته در اين فرآيند علاوه بر اندازه، عوامل ديگري نيز دخالت دارند.

در يك فرآيند غشايي عموﻣﴼ دو فاز وجود دارند كه به وسيله فاز سوم (غشاء) به طور فيزيكي از يكديگر جدا شده‌اند. غشاء انتقال جرم بين دو فاز را كنترل ﻣﻲنمايد. فازها به صورت مخلوطي از اجزاء ﻣﻲباشند. در اين حالت يكي از اجزاء موجود در مخلوط بيش از سايرين از غشاء عبور مي‌کند. به عبارت ديگر غشاء نسبت به يكي از اجزاء انتخاب‌گر‌‌‌(1) است. در اين صورت انتقال آن جزء از يك فاز به فاز ديگر توسط غشاء انجام خواهد شد. به اين ترتيب يكي از فازها غني از آن جزء و ديگري از آن تهي ﻣﻲگردد.

به طور خلاصه عملکرد يک غشاء توسط دو خاصيت به نام‌هاي تراوش‌پذيري[2]  و انتخابگري يا انتخاب‌پذيري [3] ارزيابي مي‌شود. بسياري از مواد كه تصور نمي‌شود غشاء باشند (به عنوان مثال پوشش‌‌هاي محافظ يا مواد بسته‌‌بندي)، داراي خواصي هستند كه منطبق بر خاصيت غشاء است و در واقع غشاء ﻣﻲباشند. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت که تمام موادي كه به عنوان غشاء عمل ﻣﻲكنند يك خاصيت كلي دارند و آن اين است كه مواد مختلف را به طور انتخابي از خود عبور ﻣﻲدهند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه آب در پالايشگاه گاز


ناخالصي هاي موجود در آب :

آب خالص در طبيعت به دليل ويژگيهاي حلاليت بالاي آن ، وجود ندارد و داراي ناخالصي هاي گوناگون مي باشد ناخالصي هاي آب را به سه دسته كلي مواد جامد محلول ، مواد جامد معلق و كلوئيدي و گازها دسته بندي مي نمايند.
مواد غير محلول و معلق :
ذرات ريز و درشت مواد غير محلول و معلق در آب داراي اهميت بسيار متنوع مي باشند اين مواد معلق سبب كدورت آب مي شوند. برخي از اين ذرات كه درشت تر هستند داراي قابليت ته نشيني مي باشند و با حذف آنها آب شفاف تر مي گردد و برخي ديگر از اين ذرات معلق قابليت ته نشيني بسيار كمي دارند و براي ته نشيني نياز به زمان طولاني دارند و يا اينكه به طور كلي غير قابل ته نشيني هستند برخي از اين مواد معلق عبارتند از :
1) ذرات ريز خاك و سنگ و مواد تشكيل دهنده بستر رودخانه ها كه در اثر فرسايش زمين ايجاد شده اند.
2) موجودات ريز زنده ( ميكروارگانيزم ها) مانند باكتري ها
3) سيليس كلوئيدي ، كلوئيدها ، سوسپانسون ها و امولسيون ها
در اينجا به دليل اهميت موضوع ، اشاره اي به محلول هاي حقيقي ، سوسپانسيون ، امولسيون و كلوئيدي مي گردد.
هرگاه ذرات بسيار ريز يك جسم در بين ذرات جسم يا اجسام ديگر پراكنده گردد ، مجموعه حاصل سيستم پراكنده ناميده مي شود در بين اين سيستم بيشتر سيستم يا دستگاهي مورد بررسي مي باشد كه در آن حلال ، مايع مي باشد زيرا اين سيستم در تصفيه آب اهميت بيشتري دارند كه معمولا به آنها محلول گفته مي شود . خواص چنين محلول هايي در درجه اول به بزرگي ذرات حل شده يا پراكنده شده بستگي دارد كه بزرگي ذرات ميزان پايداري آنها را تعيين مي كند. اگر اندازه اين ذرات بزرگتر از اندازه مولكول ها باشد ، سيستم ناپايدار بوده و ذرات پراكنده مي شوند و به سهولت جدا و بنابر چگالي خود دربالا يا پايين دستگاه جمع مي شوند اينگونه سيستم ها يا دستگاهها را سيستم هاي معلق مي گويند كه ممكن است از نوع سوسپانسيون يا امولسيون باشند ولي اگر كاملا پايدار يا مدت طولاني پايدار باشند به محلول هاي واقعي معروف مي باشند . ذرات جامد معلق در مايع را سوسپانسيون و مايع معلق در مايع را امولسيون مي گويند اين ذرات داراي ويژگيهاي زير مي باشند :
1) كم كم در سطح حلال و يا ته ظرف يعني زير حلال جمع مي شوند.
2) از پرده اسمزي عبور نمي كنند و اكثرا از كاغذ صافي هم عبور نمي كنند.
3) اين ذرات با چشم ديده نمي شوند ولي با ميكروسكوپ هاي معمولي قابل مشاهده مي باشند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

Abstraction
برداشت آب
برداشت دائم يا موقت از هر منبع آبي، جهت مصرف يا انتقال به منطقه ديگر; به نحوي كه ديگر بخشي از آن منبع آبي محسوب نگردد.
Acclimation
سازش
فرآيند سازگار شدن جمعيتهايي از ارگانيزمها با شرايط زيست محيطي معيني، كه به منظور آزمايش مهيا شده است‏.
Acclimatization
سازگاري
فرآيند سازگار شدن جمعيتهايي از ارگانيزمها با تغييرات زيست محيطي طبيعي يا تغييرات بلند مدت ايجاد شده توسط بشر; مانند آنهايي كه با تدوام تخليه ضايعات صنعتي يا فاضلابها ايجاد مي‏گردد.
Pycnokline
پيكنوكلاين
لايه داراي تندترين شيب چگالي در يك پيكره لايه بندي شده آب‏.
Acid rain water
باران اسيدي
آب باران با (pH)كمتر از 5

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هدف: ‏هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و ‏خسارات مالی در حین کار کارگران در محل مخازن آب و استخرها می‌باشد. با عنایت ‏به اینکه تا کنون آیین‌نامه‌ای تحت عنوان آیین‌نامه ایمنی در مخازن آب و استخرها ‏در مجوعه آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی وجود نداشته، بنابراین ‏آیین‌نامه مذکور برای زمان بهره‌برداری از مخازن و استخرها که کارگران در آن محیط ‏اشتغال به‌کار دارند تدوین شده است. قابل ذکر است برای ایمنی در امور دیگر از ‏جمله ساخت، خرید حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ باید نامه‌های دیگر مصوب ‏شورای عالی حفاظت فنی بهره‌برد.‏


فصل اول: (تعاریف)‏

مخزن: به کلیه محل‌های طبیعی و مصنوعی جمع‌آوری و ذخیره آب مخزن اطلاق ‏می‌شود. مانند انواع استخرها، محل‌های ذخیره آب و پسآب، حوضچه‌های پرورش ‏ماهی و میگو و موارد مشابه.‏
ـ مخازن آب برحسب موقعیت مکانی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:‏
الف) مخزن آب هوائی: بسته به شرایط و نیازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و ‏بالاتر از سطح زمین ساخته می‌شود.‏
ب) مخزن آب زمینی: با توجه به شرایط و نیازها، مانند استخرها در سطح زمین و ‏با مصالح مورد نظر احداث می‌شود.‏
ج) مخزن آب زیرزمینی: این نوع مخازن در زیر سطح زمین با مصالح مورد نظر و ‏برای مصارف خاص ساخته می‌شود.‏
مخازن آب برحسب نوع مصالح به شش دسته تقسیم می‌گردند:‏
‏1ـ مخازن بتنی.‏
‏2ـ مخازن فلزی.‏
‏3ـ مخازن با مصالح بنایی.‏
‏4ـ مخازن پلاستیکی.‏
‏5ـ مخازن فایبرگلاس.‏
‏6ـ مخازن با مصالح مرکب.‏

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب این ماده حیاتی و با اهمیت در دنیا نقش بسیار مهمی را درشکل گیری تمدنها و استمرار آنها داشته است مروری بر سوابق تمدنهایی که در طول تاریخ شکل گرفته اند و شکوفا شده اند نشانگر این واقعیت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن یکی از کلیدی ترین عوامل فراگیری و استمرار آنها بوده است .
افزایش تقاضا برای آب و اوجگیری رقابت بین مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ایجاد موازنه وتعادل بین توزیع نیازها و منابع آب موجود مستقیما در وضعیت طبیعی رودخانه ها دخالت کند و با ایجاد تاسیسات گوناگون ذخیره و توزیع آب شرایط طبیعی را به منظور تامین نیازهای خود تغییر دهد .
آب معدنی و آب شرب بعنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حیات میباشد . میزان نیاز روزمره هر فرد ۱ تا ۲ لیتر میباشد که بستگی به شرایط آب و هوایی و سن و سال دارد . استفاده از آب آشامیدنی سالم و گوارا یکی از مهمترین فاکتورهای مصرف آب میباشد که از سالیان بسیار دور به آن توجه شده است .
منشا حدود ۸۰٪ از بیماریهای انسان عدم دسترسی به آب سالم است . ۷۵٪ از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومند بنابر این زمان این تصور نادرست که آب سالم به هر میزان که مورد نیاز باشد به وفور در دسترس است دیگر سپری شده است واقعیت آن است که آب سالم و گوارا کمیاب و گرانبها میباشد آلودگیها با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت آب را تنزل میدهند و در مراحلی آب را از حیطه انتقاع ساقط مینمایند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مدیریت منابع آب زیر زمینی با بهره گیری از فن آوری انرژی اتمی

کاربرد تکنیکهای ایزوتوپ اطلاعات ذیقیمتی از وضعیت منابع آب زیر زمینی بدست می دهد و جهت حرکت و منشاء آلاینده ها را از محیط های مختلف شناسایی می کند. این تکنیک در کاوش منابع آب زیرزمینی و استفاده منطقی آن بسیار موثر می باشد.انرژی اتمی به عنوان گزینه مناسب (جایگزین انرژی برق) در فرآیند شیرین سازی آب کاربرد دارد.
●ایزوتوپها چه هستند و کاربرد آنها چیست؟
عناصری که اتم های آن ها دارای عدد جرمی یا جرم متفاوت باشند را ایزوتوپ می نامند. فراوانی طبیعی ایزوتوپ های عناصر تشکیل دهنده آب و آلاینده ها (هیدروژن، کربن، اکسیژن و نیتروژن) از فراوانترین ایزو توپها هستند. این ایزوتوپها ردیابهای طبیعی موثری هستند و می توان از آنها برای ردیابی منشا و جهت و سرعت حرکت آلاینده آبهای زیر زمینی استفاده کرد.ترسیم نقشه های کیفی تراکم ایزوتوپ ها بصورت نقاط روشنی روی نقشه نمایان می گردد.بدیهی است تمامی آلاینده های منابع آب از سطح زمین به منابع آب نفوذ می کنند.تکنیک ایزوتوپها در خاورمیانه در مطالعات آب رودخانه نیل و تاثیر آن بر منابع آب زیر زمینی حاشیه آن تا فاصله ۶۰ کیلومتری استفاده شده است. نفوذ آلایند ه ها در منابع زیرزمینی مصر و سودان قابل شناسایی است. حفاظت کیفی منابع آب با توجه به رشد فزاینده جمعیت و نیاز آبی در این مناطق از اهمیت ویژه ای برخوردار است . لذا سازمان جهانی انرژی اتمی ( IAEA ) با بهره گیری از فن آوری ایزوتوپها در قالب برنامه همکاری حفاظت کیفیت منابع آب زیرزمینی مورد استفاده در مصارف خانگی و کشاورزی، سرمایه گذاری به عمل آورده است.کاربرد ایزوتوپها هیدروژن، کربن و اکسیژن امکان شناسایی منشاء آلاینده را فراهم کرده است. همچنین ردیابی آلاینده ها تا فاصله ۶۰ کیلومتری منابع منشاء آلاینده را شناسایی نموده اند و در این راستا استراتژیهای موثر مدیریت منابع آب برای حفظ منابع آب شیرین (قدیم و جدید) به اجرا گذاشته شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب