مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چه برای مصارف آشامیدنی و چه برای مصارف صنعتی، معمولا آب طبیعی احتیاج به تصفیه دارد. تصفیه آب برای مصارف آشامیدنی هم آسان تر و هم ارزان تر از تصفیه آب برا ی مصارف صنعتی است.

نگرانیهای اساسی در مورد آب آشامیدنی عبارتند از:

▪ باکتری های بیماری زا ( پاتوژن ها ) در آب.

▪ کمبود و یا وجود زیادی غلظت بعضی از یونها که در سلامتی انسان نقش دارند مانند: یون فلوئور.

▪ ذرات معلق در آب.

▪ بو و مزه آب.

دامنه نگرانی های اساسی در مورد آب های صنعتی بستگی به محل مصرف آب دارد. آب به صورت های متفاوت در صنایع وابسته مطرح می شود:
۱) به عنوان ماده اولیه برای تهیه محصول نهایی، بدون اینکه تغییر شکل دهد.

۲) به عنوان ماده اولیه برای شرکت در واکنش شیمیایی تهیه محصول نهایی.

۳) به عنوان حلال موادی که در واکنشهای شیمیایی شرکت می کنند.

۴) به عنوان ماده واسطه انتقال حرارت از دمای زیر صفر( آب نمک ) تا دمای بخار آب.

۵) به عنوان ماده ذخیره کننده انرژی.

۶) به عنوان ماده واسطه جهت خارج کردن مواد ناخواسته (زائد).

۷) به عنوان سپر محافظتی در برابر گرما و تشعشع آب سنگین( D۲O ) مورد استفاده در نیروگاهها.

۸) به عنوان ماده ای راحت و ارزان جهت استاندارد ساختن دستگاههای اندازه گیری دما،دانسیته و ویسکوزیته.

۹) به عنوان ماده اصلی جهت مبارزه با آتش به جز در موارد استثنائی مثل مواد نفتی.

۱۰) خصوصا در مهندسی شیمی و پترو شیمی، بسیاری از فرایندها همانند نمک زدایی، خشک کردن، تبخیر کردن، کریستالیزاسیون، اختلاط، رزین های تعویض یونی، رطوبت زدایی، جذب سطحی و غیره در ارتباط مستقیم با آب هستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

گندزدایی آب آشامیدنی
 با هدف انهدام عامل‌های میکروبی بیماری‌زا، کنترل میکروارگانیسم‌های مزاحم، ممانعت از رشد مجدد میکروبی در شبکه‌های آب‌رسانی و حذف یا تقلیل رنگ، طعم و بوی آب به انجام می‌رسد. نیل به موفقیت در این امر، تمهیدهای ویژه‌ای از حوضه‌ی آبریز تا مصرف‌کننده را طلب می‌کند و نخستین شرط تحقق آن، پیش‌بینی تمهیدهای مدیریتی و فنی برای ممانعت و یا تقلیل ورود آلاینده‌ها به منابع آب است.
در رویکردهای نوین مدیریت کیفیت آب نیز، حفاظت منابع آب، به کارگیری فرآیندهای مناسب و حفاظت از آب تولید شده در مراحل ذخیره‌‌سازی و توزیع و سرانجام گندزدایی آب، به عنوان راهبردهای نیل به سلامت آب آشامیدنی اعلام و برای کنترل کیفیت آب در منابع تأمین، شاخص‌های کدورت، رشد جلبک‌ها، رنگ، هدایت الکتریکی و رخدادهای هواشناسی، در تصفیه‌خانه‌ها، شاخص‌های غلظت و زمان تماس عامل گندزدا، pH، کدورت و رنگ و در شبکه‌ی توزیع، شاخص‌های کلر باقی‌مانده، کدورت، اشریشیاکلی‌گرماپای، شمارش جمعیت میکروبی(HPC) و فشار آب توصیه شده است.
به دلیل مزایای متعدد کلرزنی در تحقق سلامت میکروبی آب، سازمان جهانی بهداشت به صراحت اعلام کرده است که”پیامدهای بهداشتی ناشی از فرآورده‌های جانبی کلرزنی، در مقایسه با عدم کفایت انجام آن، بسیار جزیی است و کلرزنی آب بدون توجه به کنترل فرآورده‌های جانبی حاصل از آن باید انجام ‌شود”. مطالعه‌‌های اپیدمیولوژی محققان نیز نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به سرطان ناشی از فرآورده‌های جانبی کلرزنی در استخرهای شنا 25 و در آب آشامیدنی، 6 در میلیون است.
در کلرزنی فاضلاب نیز هر چند به اعتقاد سازمان جهانی بهداشت، کلرزنی پساب فاضلاب‌ها به دلایل متعدد دشوار بوده و دستیابی به کیفیتی از پساب کلرینه شده که همواره شاخص‌های بهداشتی را تأمین کند، به تقریب ناممکن و غیراقتصادی است، اما با این حال، در شرایط خاص، موفقیت در کلرزنی پساب فاضلاب را منوط به نیل به شاخص‌های BOD کمتر از 20 و به ترجیح کمتر از 10، COD کمتر از 40 و TSS کمتر از 10 میلی‌گرم بر لیتر دانسته است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

خلاصه:

تامین آب سالم یکی از بزرگترین چالش های اصلی در زمان وقوع حوادث غیر مترقبه است. آب سالم کلید اصلی حفظ سلامت انسان بویژه در شرایط اضطراری است و آب براحتی ممکن است در محل منبع اصلی و یا بعد از تصفیه و حین ذخیره سازی در محل مصرف و یا بین آن ها به روش های مختلف آلوده شود. آب در حالی که براحتی آلوده می شود، تصفیه و سالم سازی آن برای شرب مشکل است. تامین آب کافی و تصفیه آب در شرایط اضطراری و کنترل و نظارت بر کیفیت آب، به عنوان یکی از مهمترین شاخص های سنجش خدمات رسانی به موقع به آسیب دیدگان مورد ارزیابی قرار می گیرد و از اهمیت خاصی برخوردار است. سازمان ملل توصیه می نماید که به ازای هر نفر 50-20 لیتر آب سالم شیرین در روز برای تامین نیازهای اساسی انسان مثل نوشیدن، پخت غذا و نظافت لازم است که 4-2 لیتر در روز آن برای شرب کافی است و باید از منابع آب با بهترین کیفیت تامین شود. منابعی که در هر زمان از جهت کمیت تامین کننده نیازهای ضروری، از جهت کیفیت مطلوب و مطابق استانداردهای آب شرب و از جهت هزینه های تصفیه و انتقال حداقل باشد و كمتر در معرض آلودگي بوده و علاوه بر آن ها از حفاظت و امنیت لازم نیز برخوردار باشد. با همین رویکردها در این مقاله روش های ساده تامین آب شرب در شرایط مختلف آب و هوائی و در زمان حوادث غیر مترقبه و ماموریت های نظامی معرفی خواهد شد.

لغات کلیدی: تامین آب، آب سالم، کمیت آب، کیفیت آب، شرایط اضطراری

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بیماریهای منتقله توسط آب

در صورت آلودگی آب به فاضلاب یک سری عوامل بیماری زا در آب باعث بیماری می شود که شامل بیماری های باکتریایی ، بیماری های پروتوزوآیی ، بیماری های ویروسی و بیماری های کرمی مي باشد.

الف ) بیماری های باکتریایی
1- وبا : عامل آن باسیل گرم منفی ویبریو کلرآ است و بیوتیپ التور می باشد . این بیماری مختص انسان است و در روده ی انسان زندگی می کند . پس از تکثیر باسیل وبا در روده یک نوع انتروتوکسین ( سم درون روده ای ) ترشح می کند که روی اپی تلیوم روده ( بافت پوششی داخلی روده ) تاثیر می گذارد و باعث دفع شدید آب و الکترولیت ها می شود . در صورت تامین نشدن الکترولیت ها ، باعث مرگ می شود .

2.حصبه ( تیفوئید ) : عامل آن باسیل سالمونلا تیفی است .انسان تنها میزبان این بیماری است که از طریق آب آلوده منتقل می شود . این باسیل پس از ورود به بدن وارد سیستم لنفاوی می شود و وارد جریان خون می شود و ایجاد سپتی سمی می کند . سپس وارد کیسه ی صفرا ، کلیه و روده می شود . علایم این بیماری تب بالا رونده ، بی قراری ، سردرد و پس از ظهور دانه های قرمز روی بدن اسهال تشدید می شود . در صورتی که باعث سوراخ شدن جدار روده شود می تواند باعث مرگ شود .

3- شبه حصبه ( پاراتیفوئید ) : عامل بیماری باسیل سالمونلا پارا تیفی است که نوع A آن در انسان ایجاد بیماری می کند . به جز آب از طریق شیر و لبنیات و تخم مرغ هم منتقل می شود .
4- اسهال باسیلی : عامل آن شیگلا ها ( دیسانتری ، فلکسنری ، بوئیدی و سونئی ) هستند . خطرناک ترین نوع آن دیسانتری است و با تولید یک نوع انتروتوکسین باعث بیماری و مرگ می شود .

5- اسهال مسافرین : عامل بیماری ناشناخته است ولی برخی گونه های اشریشیا کلی و یا به ندرت شیگلا هم می تواند باعث بیماری شود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

پرسنل با تجربه سيستمهاي آبرساني بخوبي آگاهند كه بيشترين شكايت ها به بو و مزه آب آشاميدني مربوط مي شود. در اينجا مشكلات رايج بو و طعم آب و تكنيكهايي براي بهبود آن مطرح مي شود.
در حقيقت يكي از دلايلي كه مردم آب بطري شده را ترجيح مي دهند اين است كه مزه و بوي كمتري در آن احساس مي شود با استفاده از بعضي روش هاي تصفيه مي توان اين شكايت ها را كمتر كرد.
بعضي از اين شكايت ها در مورد آب به قرار زير است:                                              
1- بوي فاضلاب
2- بوي كلر
3- مزه و بوي كلر
4- بوي تخم مرغ گنديده
5- مزه يا بوي نفت
6- مزه يا بوي فلز
7- مزه يا بوي ماهي يا خا ك
بررسي مشكلات بو و مزه آب، به چند دليل تا حدودي مورد پرسش و ترديد قرار دارد. اول اينكه اين مسئله به بيني و زبان استفاده‌كنندگان بستگي دارد به عبارتي ديگر حساسيت  بيني و زبان افراد مختلف، متفاوت مي‌باشد بو و مزه اي كه از نظر يك نفر بد مي‌باشد ممكن است براي ديگري بطور كامل قابل قبول باشد.
دوم اينكه فاكتورهايي كه موجب اين مشكلات مي شوند به عنوان آلوده كننده هاي ثانويه به حساب مي آيند و سيستمها آنها را پيگيري نمي‌كنند.
با اين وجود اين مشكلات را مي توان با روش هاي تصفيه روزمره كه بسياري از آنها ساده و ارزان هستند برطرف كرد.

1- بوي فاضلاب
بعضي مشكلات مزه و بوي آب به مراحل تصفيه يا تكنيك هاي آن مربوط نيستند بلكه از تجهيزات نگهداري آب ناشي مي شوند.
اگر آب مزه يا بويي شبيه فاضلاب يا بوي ماندگي دارد، علت آن اغلب ساكن ماندن آب، ماندن آب در انتهاي لوله ها، لوله كشي هاي طويل و شبكه هاي كم مصرف است. بهترين راه حل اين مشكل نگهداري مناسب و جريان سريع آب در فواصل زماني معين در سرتاسر لوله‌هاي آب مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

قنبرعلي رجبي، عزيز الله مبيني بيدگلي

خلاصه
نظر به اينكه بحث مديريت مصرف انرژي از ديدگاههاي مختلف مانند ميزان هزينه مصرف، مديريت نگهداري تجهيزات انرژي‎بر، مديريت بحران و كنترل فرآيندهاي اصلي براي شركت‎هاي آب و فاضلاب مهم مي‎باشد، شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور به عنوان مشاور فني شركت‎ها، امر انرژي را در دستور كار خود قرار داده است به طوريكه با فعاليت‎هاي انجام شده ظرف مدت بيست ماه گذشته حدود 16 ميليارد ريال صرفه‎جويي ثبت شده از شركت‎هاي آب و فاضلاب گزارش گرديده است ولي جهت نهادينه شدن اين امر مهم و فرهنگ‎سازي آن ضرورت دارد چالش‎هاي آن مورد بررسي دقيق قرار گيرد.
بر اين مبنا اين مقاله سعي دارد تا اهداف مديريت انرژي در سيستم آب و فاضلاب و ارتباط آن با اهداف ملي و تشكيل شركت‎هاي آب و فاضلاب را مطرح و چالش‎هاي مديريتي، تكنولوژي و بهره‎برداري را مورد بررسي قرار داده و پيشنهادات لازم را ارائه نمايد.

واژه‎هاي كليدي: مديريت مصرف انرژي، چالش‎ها، تجهيزات انرژي‎بر، مديريت نگهداري

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

محمد خیاط *1 معصومه گوهری 1

چکیده
در گذشته نه چندان دور اهداف تصفیه خانه های آب آشامیدنی کاهش مواد معلق و زدودن عوامل زنده بیماری زا در آب بود که با روشهای متداول فیلتراسیون و گندزدایی قابل حصول بوده اند. لیکن با افزایش غلظت مواد ریزدانه، ترکیبات ازته، مواد آلی و معدنی و فلزات سنگین به منابع آب روش های متعارف جوابگوی نیاز تصفیه خانه ها نبوده و لازم است از فرآیندهای نسبتاً جدید در تصفیه خانه ها استفاده شود. در نانو فیلتراسیون جدا سازی بر اساس اندازه مولکول صورت می‌گیرد و فرآیندی فشاری است. اساساً این روش جهت حذف اجزای آلی نظیر آلوده کننده‌های میکرونی و یونهای چند ظرفیتی می‌باشد. از کاربردهای نانو فیلتراسیون می‌توان به حذف مواد شیمیایی که به منظور کشتن موجودات مضر به آب اضافه شده اند، حذف فلزات سنگین، تصفیه آبهای مصرفی، رنگ زدایی و حذف آلوده کننده ها و حذف نیترات ها اشاره نمود. نانو فیلتراسیون می‌تواند تقریباً از هر منبع آبی، آب پاک به وجود آورد و تمام باکتری‌های موجود در آب را حذف کند. در ضمن امکان استفاده آسان از روشهای تصفیه را برای عموم فراهم می کند و بدون عمل شیمیایی تصفیه را انجام می‌دهد. نانو حسگر ها اگر چه حسگرهای مختلفی برای آشکار نمودن آلودگی‌ها و مواد آلوده وجود دارند ولی فناوری نانو امکان ایجاد نسل‌های جدیدی از حسگرهای با توانایی بالا را فراهم می‌نماید، که مواد آلاینده در مقادیر و غلظت‌های کم را آشکار می‌نمایند.
واژگان کلیدی: فناوري نانو، سختی آب، کلر، ترکیبات بیماری زا و فلزات سنگین

مرجع تخصصی آب و فاضلاب